Voormalige postperrons Expeditieknooppunten PTT-Sternet

De voormalige postperrons (Expeditieknooppunten)

Toen de NS het eind jaren '70 niet meer wenselijk vond om post met personentreinen te vervoeren en er op het perron geen postverladingsactiviteiten meer plaats mochten vinden, moesten er aparte postperrons komen. Om het vervoeren van post structureel te laten plaatsvinden, was een 'Sternet' opgezet. Dit net bestond uit een twaalftal grote sorteerhallen naast het spoor, uiteraard voorzien van een perron, van waaruit de posttreinen geladen en gelost konden worden. Deze Expeditieknooppunten waren verdeeld over het land. Vanuit hier werd de post vervolgens verder vervoerd over de weg. Op onderstaand kaartje is het sternet te zien. Sinds 1997 zijn deze postperrons en expeditieknooppunten reeds in ongebruik. Sommige zijn nog steeds in gebruik als sorteercentrum, andere hebben een nieuwe bestemming gekregen, staan leeg of zijn gesloopt. Deze reportage geeft weer hoe de nog aanwezige postperrons er tijdens mijn bezoek bijliggen.

Deze grote verzamelreportage werd gestart in april 2008 met de expeditieknooppunten in 's-Hertogenbosch en Den Haag HS en eindigde in februari 2012 met Rotterdam Noord Goederen.
Klik op een beschikbaar EKP op het kaartje om naar de foto's te gaan.
 

De voormalige posttreinen: Motorposten (mP)

Hoewel dit absoluut geen treinensite is, ontkomen we er toch niet aan om even kort stil te staan bij de treinen die deze postperrons aandeden: de Motorposten met de speciale postwagons.
In de jaren '60 werden er een 35-tal posttreinen gebouwd bij Werkspoor in Utrecht. Deze motorposten waren eigendom van de PTT en aanvankelijk roodbruin van kleur. Later werden deze treinen geel/rood geschilderd: gedeeltelijk de huisstijlkleur van de NS en gedeeltelijk die van de PTT. Aan de zijkant werden een drietal PTT-Postlogo's aangebracht. Eind jaren '80 werden deze opschriften gewijzigd: één logo werd vervangen door een groter opschrift. Enkele exemplaren zijn momenteel nog in gebruik als meettrein. Eén exemplaar is eigendom van het Spoorwegmuseum en inmiddels teruggebracht in de roodbruine kleur. Alle andere motorposten zijn gesloopt.

De voormalige posttreinen: Postwagons (Hbbkkss)

Zeker in drukke tijden, wanneer er veel post vervoerd moest worden, bood een Motorpost onvoldoende laadcapaciteit. Er waren daarom speciale postwagons ontwikkeld, afgeleid van de Hbis-goederenwagons. Deze wagens hadden een unieke laad- en losdeuren. Aan elke zijkant zaten twee aluminium deuren, waarvan het onderste gedeelte neergeklapt werd op het perron als oprijplaat. Het bovenste gedeelte, een rolluik, werd dan automatisch meebewogen. Eind jaren '70 werd één wagon ontwikkeld, waarmee een tijd proefgedraaid is. De ervaringen werden meegenomen in het definitieve ontwerp en in 1979 werden een 62-tal postwagons afgeleverd. Deze wagons waren rood van kleur en voorzien van de PTT-Postlogo's.
Deze postwagens hebben helaas nog geen 20 jaar dienst mogen doen, daar het postvervoer per trein in 1997 ten einde kwam. Het is me niet bekend hoeveel exemplaren bewaard zijn gebleven, maar minimaal één. Deze is eigendom van het spoorwegmuseum.

Uit de oude doos...

Dit keer geen foto's uit de oude doos, maar enkele artikelen uit 'Op het spoor', het maandelijks blad van de NS dat in de jaren '70 en '80 verscheen en berichtte over het goederenvervoer. In deze artikelen worden de nieuwe postwagons en de opzet van het Sternet gepresenteerd. Klik op een artikel voor een leesbare vergroting. 'Nieuwe postwagen voor PTT'. Op het spoor - april 1977. 'Proef met dagsternetten postvervoer'. Op het spoor - augustus 1977. 'Eigen treinen voor PTT'. Op het spoor - september 1979. © NS, Op het spoor. Met dank aan Roelof Hamoen.

Meer over dit onderwerp...
TNT - Iconen van de post	Veel informatie over de geschiedenis van de post, met onder andere informatie over het ontwerp en de betekenis van de logo's. Let op: De navigatie is origineel opgezet, maar werkt helaas nogal irritant.
Museum voor communicatie	Informatief stuk over het postvervoer door de jaren heen.
Archined.nl	Artikel over de overgebleven gebouwen van het Sternet.
XII X EKP 30 jaar kunstopdrachten voor 12 expeditieknooppunten van PTT-Post.	Boek uit 1988, uitgegeven ter gelegenheid van de voltooiing van het Sternet. In het boek wordt aan alle 12 de centra aandacht besteed aan het ontwerp van het gebouw en de verschillende kunstwerken die er in de loop van de jaren aanwezig zijn geweest.
Trouw	Mooi artikel uit 1994 over het postvervoer per spoor.
Trouw	Krantenartikel uit 1994 over het wel of niet opheffen van het vervoer van post per spoor.

 

Terug naar overzicht